تفسیر روایی سوره انفطار مطففین انشقاق و بروج بر پایه روایات تفسیری اهل بیت

چکیده این رساله با عنوان تفسیر روایی أهل بیت? با محوریت سوره های إنفطار، مطفّفین، إنشقاق و بروج می باشد. هدف از ارائه ی این تحقیق دستیابی به آراء تفسیری أهل بیت? و فهم آیات سوره های مورد نظر با توجه به روایات معصومین، با هدف تأکید و اهمیّت بخشی به نقشی که روایات در فهم و تفسیر قرآن می توانند ایفا کنند می باشد. تحقیق مزبور دارای دو دامنه ی قرآنی و روایی است که دامنه ی قرآنی آن طایفه های آیات در تفسیر المیزان، با انتخاب چهار سوره از قرآن می باشد و دامنه ی روایی آن مجموعه ی روایات تفسیری أهل بیت? از تفاسیر مأثور قمی، فرات کوفی، الصافی، البرهان، نورالثقلین و روایات تفسیری معصوم? در الدرالمنثور است. در این تحقیق هر سوره یک بخش را به خود اختصاص داده است و مطالب آن در سه فصل به مفاد ظاهری آیات و روایات تفسیری به همراه تحلیل روایات و همچنین گونه شناسی روایات تفسیری و بیان پیام های هدایتی آیات و روایات پرداخته شده است. آیات سوره ی إنفطار در مورد چگونگی آغاز رستاخیز و راهکارهای برون رفت از فریفتگی نسبت به کرم پروردگار بیان شده است و روایاتی که به شرح آیات این سوره پرداخته ذیل موضوعاتی چون، جهل علت غرور، انسان و فرشتگان بیان شده است. آیات سوره مطفّفین، بر محور موضوع تهدید شدید مطففین و جلوگیری از فتنه ی آنان بیان شده است که روایات شرح دهنده ی این آیات بر محور موضوعاتی چون، مطففین کم گذارندگان خمس، کم فروشی شاخه ای از کفر و دیگر موضوعات می باشد. آیات سوره ی إنشقاق، با موضوعاتی چون تغییرات زمینه ساز وقوع قیامت و ملاقات با خدا و دگرگونی انسان در راه ایمان بیان شده است که روایاتی با موضوعات چون، چگونگی حسابرسی اعمال و شکافتن آسمان و زمین به تفسیر این آیات پرداخته اند. آیات سوره ی بروج با موضوعات استقامت در طریق حفظ ایمان و تشدید تهدید کافران برای تثبیت قلب پیامبر? بیان شده و برای تفسیر آنها روایات در موضوع جریان اصحاب أخدود و بیان اوج استقامت در دین، بیان معنای بروج و ماهیت لوح محفوظ و دیگر روایات بیان شده است. فرضیه ی ارائه شده این بود که در پذیرش بسیاری از روایات تفسیری تردید وجود دارد بنا بر فرض اینکه روایات از نظر محتوا تفاوت بسیاری با آیات دارد، و بیشتر آنها تفسیر آیات نیست بلکه تأویل آیات می باشد. اما نتایج حاصل از تحقیق چیز دیگری را نشان داد؛ نتایجی که از این تحقیق حاصل شد از مجموعه روایات تفسیری در انواع گونه ها، 217 روایت ذیل 70 آیه از 105 آیه که مورد بررسی دلالی قرار گرفته است عبارتند از؛ مورد استفاده بودن أکثریّت روایات تفسیری در این چهار سوره و عدم تناقض میان آیات و روایات، همچنین حدود قابل توجهی از روایات در تفسیر الدرالمنثور وجه اشتراک زیادی با روایات شیعه داشت و در بعضی از موارد حلقه ی گمشده ای برای تفسیر روایات شیعه به شمار می رفت. بر خلاف فرضیه بیشترین حجم روایات متعلق به گونه ی تفسیر مفهومی و در آخر متعلق به گونه ی تأویلی می باشد. موضوعات بسیار جذابی در روایات به چشم می خورد که امکان تحقیق، به صورت تفسیر موضوعی ـ روایی را فراهم می کند. کلید واژه : إنشقاق، إنفطار، أهل بیت، بروج، تفسیر أثری، تفسیر روایی.